Հայկ Կոնջորյան. Երկրորդ շանս կամ ու՞մ է պատկանում Հայկական Աշխարհը
Апрель 05, 2016
Մենք ամեն օր ձեռք ենք բերում կամ կորցնում Հայկական աշխարհը՝ կախված այն բանից, թե ամեն օր ինչ ենք անում այդ աշխարհի տերը լինելու համար: Չէ՞ որ լինել տեր, նշանակում է արժանանալ քո ունեցածին քո ամենօրյա ջանքով: Եթե այգեպանը չի մշակում իր այգին, այլ միայն վայելում է պտուղները, ապա նա այգու տերը չէ, այլ՝ սպառողը: Մենք Հայկական աշխարհի տե՞րն ենք, թե՞ սպառողը:

Ժամանակակից աշխարհը թելադրում է իր կանոնները՝ թե´ Հայաստանի և թե´ Սփյուռքի զարգացման համար: Մենք ապրում ենք բազմազանությունների, ջնջվող սահմանների ու միախառնվող ինքնությունների դարաշրջանում: Աշխարհի տեխնոլոգիական թռիչքը մարտահրավեր է նետում բոլոր ազգերին. կամ հասի՛ր զարգացման հետևից ու դարձի՛ր դրա մի մասը կամ մնա՛ աշխարհի հետնապահների թվում, կամ դարձի՛ր կերտող կամ մնա՛ սպառող: Փոփոխվի՛ր և փոփոխի՛ր՝ ահա ժամանակակից աշխարհի մարտահրավերը Հայկական աշխարհին:

Ո՞րն է լինելու մեր՝ որպես ազգ, մրցունակության գրավականը ժամանակակից աշխարհում: Ա. Թոյնբին ասում էր, որ այն ազգերը, որոնք կարողանում են պատասխանել իրնց նետված մարտահրավերներին, զարգանում և կայանում են իբրև քաղաքակրթություն, իսկ այն ազգերը, որանք մնում են մարտահրավերի ծանրության տակ և չեն կարողանում պատասխանել դրան, հայտնվում են պատմության հետնաբեմում: Հայկական աշխարհի ճակատագիրը կախված է նրանից, թե մենք ինչպես կպատասխանենք մեզ նետված մարտահրավերին:

Այդ մարտահրավերները հասկանալու համար, մենք պետք է արդի աշխարհի հետ խոսենք իր իսկ լեզվով: Մենք պետք է նորանանք և թարմանանք, վերաիմաստավորենք մեր ավանդական մտածողության մի շարք կողմերը, ազատվենք զոհի բարդույթից, դադարենք լինել չափազանց անցյալամետ և սովորենք որսալ ներկայության ռիթմը: Մենք պետք է ինքներս մեզ օժտենք երկարաժամկետ մտածողությամբ և ոչ թե ապրենք սոսկ առօրեական շարժառիթներով: Պետք է ազատվենք դժբախտ ազգի սինդրոմից և մեր դժբախտությունը վերածենք շանսի: Պատմությունը քամու նման մեզ պոկեց իրարից ու նետեց աշխարի տարբեր ծայրերը, բայց պատմությունը քամու նման էլ մեր սերմերը սփռեց ամբողջ երկրագնդով: Անցյալի մեր դժբախտությունը այսօր դարձել է շանս: Հայկական աշխարհը շանս է, սակայն որից դեռ պետք է կարողանալ օգտվել: Դրանից օգտվելու համար մենք պետք է մտածենք շանսի, այլ ոչ թե դժբախտության մտածողությամբ:

Հայկական աշխարհը կարող է դառնալ մեր գլխավոր քաղաքակրթական կռվանն այսօրվա աշխարում: Դրա զարգացման ու հզորացման գլխավոր հարցերից մեկը ինքնության հարցն է: Որքանո՞վ է հայ լինելը գրավիչ: Ժամանակակից աշխարհում նույնիսկ ազգային պատկանելիությունը, հաճախ ենթարկվում է շուկայական հարաբերությունների տրամաբանությանը: Ինչու՞ պետք է Բոստոնում ծնված պատանի Դեյվիդը, իրեն նույնականացնի Հայաստանի և հայության հետ: Բացի հայրենսիրությունից, ո՞րն է այն զուտ մարդկային շարժառիթը, որի համար նա կցանկանա հայ լինել: Ի՞նչն է միավորում Գորիսում ապրող Արևիկին և Փարիզում բնակվող Մարկին: Ի՞նչը պետք է մեզ ստիպի միավորել մեր անհատական «ես»-ը և «դու»-ն մի հավաքական «մենք»-ի մեջ: Չէ՞ որ, Հայկական աշխարհն այնքան էլ միատարր չէ: Այն իր ներսում ունի բազմաթիվ շերտեր և շահեր, որոնք հարկավոր է համադրել: Այս համադրությունը ստեղծելու համար մենք պետք է գտնենք այն գլխավոր բաղադրիչները, որոնք մեզ կմիավորեն ու կդառնան Հայկական աշխարհը սնուցող ավիշը: Որո՞նք են դրանք. մշակու՞յթը, կրո՞նը, լեզու՞ն, պատմությու՞նը, պետությու՞նը, մարդի՞կ:

Եթե Հայկական աշխարհը պատկերացնենք որպես մի մեծ մեխանիզմ, ապա դրա շարժիչը կարծում եմ պետք է լինի պետությունը: Մյուս բոլոր բաղադրիչներն առանց պետության նվազ կենսունակ են և խոցելի: Մշակույթն առանց պետության անպաշտպան է, կրոնն առանց պետության՝ խոցելի, մարդիկ առանց պետության՝ անկազմակերպ: Մենք դարեր շարունակ ունեցել ենք մշակույթ, մնացել ենք քրիստոնյա և խոսել հայերեն, բայց չունենալով պետություն՝ ենթարկվել ենք տարատեսակ հալածանքների:

Ստեղծել արդիականացված և ժողովրդավարական պետություն կայուն և զարգացող պետական ինստիտուտներով, որտեղ մարդու իրավունքները պաշտպանված են, իսկ ազատությունները՝ երաշխավորված: Պետություն, որն առաջարկում է ապրելու, կրթվելու, գործարարությամբ զբաղվելու և բոլոր ուղղություններով զարգանալու մրցակցային պայմաններ: Միայն ժամանակակից և զարգացած պետություն ստեղծելով է հնարավոր դառնալ Հայկական աշխարհի առանցքը և արդյունավետ երկխոսություն հաստատել աշխարհի տարբեր հատվածներում ապրող հայերի միջև:

Հայության բազմաթիվ խմբեր և ներկայացուցիչներ՝ գիտնականներ, արվեստի գործիչներ, գործարարներ, ապրելով աշխարհի տարբեր ծայրերում, հասել են մեծագույն հաջողությունների՝ դառնալով արդի աշխարհի առաջամարտիկներ: Որպեսզի Հայաստանը, որպես պետություն, կարողանա միավորել այդ մարդկանց և խմբերի ջանքերը ի նպաստ Հայկական աշխարհի, նախ, պետք է հասնի զարգացման նույն մակարդակին: Հետնապահը չի կարող միավորել առաջամարտիկներին: Հայաստանը պետք է լինի առաջամարտիկ ոչ միայն անհատների մակարդակով, այլև՝ պետության: Հակառակ դեպքում Սփյուռք-Հայաստան հարաբերությունները մշտապես կլինեն օգնողի և օգնություն խնդրողի հարաբերություններ, որի պարագայում Հայաստանը չի կարող դառնալ շարժիչ ուժ:

Այս էսսեն ես գրում եմ հենց այն ժամանակ, երբ Արցախի սահմաններում ընթանում են պատերազմական գործողություններ: Այս պահի դրությամբ մենք ունենք արդեն 18 զոհ: 18 կյանք պակասեց Հայկական աշխարհից: Այն պահին, երբ դուք կկարդաք այս տողերը, քանի՞ կորսված կյանք գումարված կլինի 18-ին: Մինչև ե՞րբ պետք է մենք խաղաղության դիմաց կյանք նվիրենք: Այս հարցը մշտապես կախված է մեր գլխին դեմոկլյան սրի պես: Եվ այս հարցի գլխավոր պատասխանը ուժեղ պետությունն է՝ զարգացած տնտեսությամբ, ամուր բանակով, հզոր գիտությամբ ու տեխնոլոգիական առաջընթացով:

Հակառակ դեպքում պատերազմի հրամայականը մեզ անընդհատ ետ կնետի զարգացումից, և մենք մշտապես կանգնած կլինենք հերթական պատերազմից ապաքինվելու անհրաժեշտության առջև, ու սա կլինի Հայկական աշխարհի անընդմեջ կրկնվող օրակարգը: Որպեսզի խախտենք այս սցենարի կրկնությունը, մենք պետք է ինչ-որ առանձնահատուկ ցատկ կատարենք և շեշտակի փոխենք մեր պատմական զարգացման տրամաբանությունը: Այդպիսի ցատկի լավագույն հնարավորությունը Հայաստանի Հանրապետությունն է, որը կլինի համահայկական երազանքների ու նպատակների կրողը, և որի միջոցով մենք կտնօրինենք մեր ճակատագիրը, իսկ ճակատագիրը տնօրինելու լավագույն միջոցը այն կերտելն է:

http://www.mediamax.am/

Share via:
Парламентские выборы 2021г.
Парламентские выборы 2018г.
Выборы Авагани Еревана 2018г․
Выборы Авагани Еревана 2017г․
Парламентские выборы 2017г.
Гоар Матевосян
Корюн Шекоян
Грант Айвазян
Сергей Каграманян
Нара Оганисян
Давит Хажакян
Эдмон Марукян
Анаит Карапетян